Գնահատում հասկացությունը: Ամփոփիչ /միավորա­յին գնահատման նպա­տակը, ձևերը, տեսակները: կրթության առանձ­նահատուկ պայմանների կարիք ունեցող (ԿԱՊԿՈՒ) սովորողի միավորային գնա­հատման առանձնահատ­կությունները:

ա) Գնահատումը սովորողի մասին տեղեկություն ստանալու, հավաքելու, վերլու­ծե­լու և դրա հիման վրա հանրակրթության բովանդակային և կազմակերպչական աշխատանքների արդյունքներն ի մի բերելու և վերահսկելու գործ­ըն­թաց է:

Գնահատման հիմնական նպատակը սովորողների գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների յուրացման ու տիրապետման աստի­ճանի, նրանց անձնային որակների ստուգումն է, ինչպես նաև ուսման որակի բարելավմումն ու վերահսկումն է:

Հիմք ընդունելով հանրակրթության բովանդակությանը ներկայացվող պահանջները, ուսումնական գործընթացի կազմակերպման ու վերահսկման բարեփոխված մոտեցումները և մեթոդները՝ սովորողների ընթացիկ գնահատման համար սահմանվում են հետևյալ առաջնային նպատակները.

սովորողի ուսումնական գործունեության և առաջադիմության ընթացքի արձանագրումը, թերությունների բացահայտումն ու շտկումը:

հանրակրթության պետական կրթակարգով և միջնակարգ կրթության պետական կրթական  չափորոշիչներով ամրագրված  հանրակրթության բովանդակային բաղադրիչների յուրացման ընթացքի բացահայտումը, ինչպես նաև դրանց  փուլային ստուգումն ու գնահատումը:

Ընթացիկ գնահատման համակարգի հիմքում ընկած են հավաստիության, հիմնավորվածության, հուսալիության, մատչելիության, արդարության և  թափանցիկության սկզբունքները:

Գնահատումը կարող է լինել օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ: Օբյեկտիվ  գնահատումը կախված չէ գնահատողի անձնական մտածողությունից կամ վերաբերմունքից, օրինակ` պատասխանի ընտրությամբ առաջադրանքը: Գնահատումը սուբյեկտիվ է, երբ այն կախված է գնահատողի անձ­նական դատողություններից, սկզբունքներից ու վերաբերմունքից: Սուբյեկ­տիվ են համարվում բանավոր հարցումները, պատասխանի շարադրան­քով առաջադրանքները, կամ որոշ գործնական աշխատանքներ:

ՀՀ հանրակրթությունում այժմ գործում է գնահատման երկու հիմնական ձև` միավորային և ուսուցանող (տես` ԿԱԻ-ի կայքում տեղադրված սովորողի ուսումնական առաջադիմության գնահատման երաշխավորություններն ու գնահատման մեթոդական ցուցումները):

Ամփոփիչ/միավորային գնահատումն ուսումնառության ընթացքում սովորողի ձեռքբերումների մակարդակը թվանշանով արտահայտելն է՝ համաձայն առարկայական չափորոշչի: Ա. Էյնշտեյնն ասել է «Դասարանում յուրաքանչյուրը հանճարեղ է, բայց եթե դուք ձկանը պետք է գնահատեք ծառի վրայով սողալու  կարողության  համար, ապա նա ամբողջ կյանքում կտառապի այն մտքից, որ ինքն անկարող է»: Այսպիսով, միավորային գնահատումը պետք է լինի հնարավորինս օբյեկտիվ և հնարավորություն տա ստուգելու ցանկացած սովորողի իրական  կարողությունները: Միավորային գնահատման ներկայումս կիրառվող տեսակներն են.

Բանավոր հարցում

Գործնական աշխատանք

Թեմատիկ աշխատանք

Կիսամյակային ամփոփիչ աշխատանք:

Տնային և կարճ ժամանակի համար նախատեսվող աշխատանք­ների  միավորային գնահատումը պարտադիր չէ:

Ստուգման տեսակների բազմազանությունը նպատակ ունի տարբեր տեսանկյուններից չափել սովորողի գիտելիքները, կարողություններն ու հմտությունները, որպեսզի արդյուն­քում ունենանք առավել հավաստի գնահատական:

Սովորողի ուսումնառության արդյունքների գնահատման 10 միավորային սանդղակի միավորների բնութագրիչները ներկայացված են ստորև: Ամբողջական նյութը կարելի է գտնել «Կարգ հանրակրթական ուսումնական հաստատության սովորողի ուսումնական առաջադիմության գնահատման երաշխավորությունների», ՀՀ ԿԳ նախարարի 2014 թ. հունվարի 21-ի N37-Ա/Ք հրամանի հավելվածում

Սովորողի ուսումնառության արդյունքների միավորային գնահատման ենթակա բանավոր, գրավոր և գործնական աշխատանքների ստուգումից ստացված արդյունքների միավորների բնութագրիչները սահմանված են Հանրակրթության պետական չափորոշիչի պահանջներին համապատասխան: 

Ծանոթություն: Սակայն այսօր գնահատման կարգը փոխվել է  (տե՛ս նոր «Հանրակրթության պետական չափորոշիչ (Գնահատման սբկզբունքները)»՝ հաստաված 2021 թ փետրվարի 4):

բ) Միավորային գնահատում իրականացվում է նաև ԿԱՊԿՈՒ սովորողների համար:

2014թ.-ի դեկտեմբերի 2-ին «Հանրա­կրթության մասին» ՀՀ օրենքի մեջ համընդհանուր ներառումն ամրա­գրվել է որպես պետական քաղաքա­կանություն: Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող(այսուհետ` ԿԱՊԿՈՒ) երեխաների կրթության իրավունքի իրացման գործընթացը հիմնվում է կրթության մատչելիության, հավասար մասնակցության հնարավորության և որակի ապահովման սկզբունքների վրա:

Ներառական կրթությունը համարվում է յուրաքանչյուր սովորողի կարողությունների լիարժեք բացահայտման միջոցով որակյալ կրթական ծառայությունների մատուցման գործընթացների ամբողջություն:

Ներառական կրթությունը ենթադրում է բոլոր` այդ թվում ԿԱՊԿՈՒ սովորողների ներառումը տվյալ դասի ուսումնական նյութի յուրացման գործընթացում:

Ներառական կրթությունը շարունակական գործընթաց է, որն ուսուցչից պահանջում է ճիշտ կազմակերպել ուսումնական գործընթացը` կարևորելով սովորողի գնահատումն ընդհանրապես և մասնավորապես ԿԱՊԿՈւ սովորողի գնահատումը:

Քանի որ ԿԱՊԿՈՒ սովորողները ներառվում են ուսումնական գործընթացում` նրանց գնահատումը ևս պետք է իրականացվի առանց խտրականության` օգտագործելով միավորային գնահատման համապատասխան տեսակները (կախված ներառման կարիքից) և գնահատման 10 միավորային սանդղակը: Հաշվի առնելով ԿԱՊԿՈՒ սովորողների առանձնահատկությունները,  ուսումնական ձեռքբերումների ստուգման և գնահատման միջոցները հարմարեցվում են նրանց ընկալման և մտավոր գործունեության կարողություններին: Առաջադրանքները կարելի է կազմել ԿԱՊԿՈՒ յուրաքանչյուր սովորողի համար՝ չափորոշչի նվազագույն պահանջները` անհրաժեշտության դեպքում դրանք տրոհելով և հարմարեցնելով այդ սովորողների ընկալման հնարավորություններին: Ամփոփիչ աշխատանքները պետք է հարմարեցվեն ԿԱՊԿՈՒ սովորողի կարիքներին` ըստ անհրաժեշտության ապահովելով լրացուցիչ ժամանակ, հանգստանալու ընդմիջումներ: Սովորողը կարող է իր պատասխանը գրի առնել համակարգչի կամ այլ տեխնիկական միջոցով: Գնահատման և գրանցման համար կիրառելի են ստուգաթերթեր (արձանագրում են այս կամ այն հատկանշի առկայությունը կամ բացակայությունը), թեստեր, որոնք պարունակում են չափորոշչային նվազագույն պահանջների տրոհված մասերին համապատասխանող առաջադրանքներ:

Գնահատման գործընթացը պետք է պայմաններ ընձեռի սովորողներին իրենց գիտելիքների և ներուժի արտահայտման համար:  Այդ իսկ պատճառով կարևոր է, որ գնահատումն իրականացվի սովորողի համար անմիջական, հանգիստ և բնական պայմաններում: Այն պետք է հնարավորություն ընձեռի սովորողի նկատմամբ արդար վերաբերմունքի դրսևորման համար, հիմնված պետք է լինի հավասարության սկզբունքի և օբյեկտիվ գնահատման հիմքի վրա:

ԿԱՊԿՈՒ սովորողի միավորային գնահատման կիրառման քանակները, կախված տվյալ սովորողի կարիքի առանձնահատկություններից, կարելի է հասցնել թույլատրելի նվազագույն քանակներին: